KÜDENFOR - KLASİK TEKNELER PLATFORMU

KLASİK TEKNE TANIM VE SINIFLANDIRMA KRİTERLERİ

Klasik Tekne Tanımı

1975 yılı öncesindeki tekne tasarım çizgilerini taşıyan, uluslararası klasik tekne estetiği kurallarına uygun, tasarım ve üretim sürecinde deniz kültürü mirası gözetilmiş teknelerin tamamı (uzunluk farketmeksizin) klasik tekne kategorisine girmektedir. Bir teknenin klasik tekne kategorisine girebilmesi için ana iki faktörü karşılaması gerekmektedir; tasarımı ve geleneksel yöntemlere sadık üretim tekniği. Yeni inşa tekneler de bu iki kriteri karşıladığı takdirde, klasik tekne kategorisine girebilir. 

Klasik tekneler ağırlıklı olarak ahşaptırlar. Lakin tasarım geçmişi ve ahşap donatı kısmında geleneksel yöntemlere sadık kalındığı takdirde, metal ve fiber malzemeden üretilmiş tekneler de klasik tekne kategorisine girebilirler.

Klasik Teknelerin Sınıflandırılması

Klasik tekneler kendi içlerinde sınıflandırıldıktan sonra, üretildikleri yıla göre dönemsel kategorilere ayrılırlar. Bu kategoriler uluslararası otoriteler tarafından zaman içerisinde kendiliğinden oluşmuş ve tüm dünyada kabul görmüştür. Bunlar;

Uzak Tarihi Dönem: 1918'e kadar inşa edilmiş bir klasik tekne

Yakın Tarihi Dönem: 1919 ve 1942 yılları arasında inşa edilmiş bir klasik tekne

Klasik Dönem: 1943 ve 1975 yılları arasında inşa edilmiş bir klasik tekne

Yakın Klasik Dönem: 1975'ten sonra, mevcut yıldan 25 yıl öncesine kadar inşa edilmiş bir klasik tekne.

Çağdaş Dönem: Son 25 yılda inşa edilmiş ahşap bir klasik tekne şeklindedir.

1. ANIT TEKNE (Kayıt numarası önüne ‘AN’ kodu yazılır. Örn. AN- 086)

Ulusal tarihimizde önemli yeri ve manevi değeri olan, Amatör Denizciliğimizin gelişmesine katkı sağlamış, replika ve yeni inşa olmayan tekne ve gemiler anıt tekne olarak kabul edilir.

2. GELENEKSEL KLASİK TEKNELER (Kayıt numarası önüne G kodu yazılır. Örn. G- 041)

Profesyonel bir tasarımcının üretmediği geleneksel tekneler genel olarak birbirini tekrar eden bir tipolojiye sahip olan, coğrafya, iklim gibi dışsal koşullara uyum sağlamak amacıyla türetilmiş, buna bağlı olarak, estetik olarak iddialı olmaya çalışmayan geleneksel tekne inşası sayesinde çevresiyle, içinde yer aldığı ekosistemle, iklimle ve doğayla uyumlu teknelerdir. 

KTP’nin envanterine aldığı geleneksel tekneler, yüzyıllardır ülke ve dünya denizlerinde kullanılan, çeşitli nakliye, balıkçılık alanlarında hizmet vermiş, pek azı günümüze ulaşabilmiş otantik iş teknelerinin yanı sıra, yakın tarihlerde profesyonel bir tasarımcının üretmediği, planı olmayan, inşa yöntemi, arması ve donanımı ile geleneksel ruhu yansıtan amatör denizcilikte kullanılan tekneleri kapsar. 

3. REPLİKA SINIFI (Kayıt numarasının önüne R kodu yazılır. Örn. R- 021)

Klasikleri korumanın yanı sıra, klasik severlere yönelik replika ve klasiğe saygılı tasarımların/ teknelerin çoğalmasını teşvik ve arzu ederiz. 

1975 yılından önce yaratılmış bir endazeye ve tasarımına sahip fakat 1975 yılından sonra yapılmış tekneler. 

R0 : Öykündüğü orijinal tekneye hem tasarım hem de teknoloji / inşa yöntemi açılarından 100% oranında uyan tekneler. 

R1 : Benzerliği kullanılan malzeme ve donanımı %100 den daha küçük olan. 

R2 : Bilhassa malzeme noktasında orijinalden uzaklaşan benzerlik oranı R1 den de düşük olan. 

R3 : Tümü ile modern malzeme ve donanım kullanıp daha düşük benzerliğe sahip replikalar. 

4. A SINIFI (Kayıt numarasının önüne A kodu yazılır. Örn. A- 096)

Sınıflandırma, orijinal tasarıma sadakatin en önemli öğesidir, sonrasında malzeme ve teknoloji değerlendirmeye tâbi tutulur. 

Tadilatlarda tekne ne kadar orijinal tasarımdan farklılaşmış olsa da aynı omurga ile tekrar orijinaline dönebileceği ihtimali de değerlendirmeye alınır. 

1975 yılı ve öncesi kızağa konmuş, tasarım planları olan teknelerdir. 

A0 : Orijinaline 100% oranında uyan ve aynı şekilde korunan teknelerdir. 

A1 : Orijinaline en yakın malzeme kullanılan ve halen korunan tekneler. 

A2 : Tadilat ve bakımlarda orijinal malzemenin bir kısmının güncel olanla yenilenmiş tekneler. 

A3 : Tasarıma sadaketten sapmış, ( profili, üst yapısı, güvertesi değişmiş, ahşap direk alüminyuma dönmüş, arması ve donanımında, örn. randadan markoniye, kotradan sloopa dönmüş, radikal değişimler yapılmış tekneler. 

A4 : Kapsamlı ve büyük tadilatta tekne ne kadar orijinal tasarımdan farklılaşmış olsa da aynı omurga ile tekrar orijinaline dönebileceği ihtimali olan tekneler.

5. B SINIFI (ESİNLENEN TEKNELER) (Kayıt numarası önüne ‘B’ kodu yazılır. Örn. B- 167)

1975 yılı sonrası inşa edilen ancak 1975 yılı öncesi tasarım hatlarına sadık kalarak günümüzde tasarlanmış ve üretiminde çağdaş teknolojilerin kullanıldığı, kompozit (lamine vs.) malzeme ile üretilmiş teknelerdir. 

6. DİNGİ VE PATALYA SINIFI

1975 yılı ve öncesine ait tasarım geçmişi bulunan ve geleneksel yöntemlere sadık kalınarak üretilmiş ufak boyuttaki yelkenli ve kürekli teknelerdir. 

D0 : Öykündüğü orijinal tekneye hem tasarım hem de teknoloji / inşa yöntemi açılarından 100% oranında uyan tekneler. 

D1 : Benzerliği kullanılan malzeme ve donanımı %100 den daha küçük olan. 

D2 : Orijinaline en yakın malzeme kullanılan ve halen korunan tekneler. 

D3 : Tasarımı klasik olmasına rağmen, fiber veya daha modern bir imalat yöntemi ile üretilmiş tekneler. 

7. FİBER TEKNELER (Kayıt kodu ve numarasının önüne ‘F’ kodu yazılır. Örn. F- R3- 041)

Fiber, Modern Replika

(*) Geleneksel, bir toplumda çok eskilerden kalmış olmalarından dolayı saygın tutulup, kuşaktan kuşağa aktarılan, yaptırım gücü olan kültürel kalıntılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranışlardır. İnsanlar, birikimlerini, hayatlarında değer verdikleri, kendileri için önemli unsurları gelecek kuşaklara aktarmak istemişlerdir. İşte gelenek de böyle bir birikmenin, anlamlı bir yığılmanın sonucudur. Geleneğe sadece bu özelliği dolayısıyla "şimdideki geçmiştir” diyebiliriz. 

Sosyal bilimler geleneğe toplumların yaşadıkları coğrafya, iklim gibi dışsal koşullara uyum sağlamak amacıyla türetilmiş, beşeri kaynaklı "inşa"lar, "icat"lar olarak bakar. (Wikipedi) 

Geleneksel tekne mimarisi, belirli bir yerdeki toplumun, belirli bir kültürünün tanıdık simgesel biçimlerini kullanan inşa tarzı olarak tanımlanıyor. Bu anlamda geleneksel tekneler, toplum düzeyinde kabul edilen ve bir sonraki nesile aktarılan, ortak birikimli denizcilik kültürü olarak özetlenebiliyor. 

Geleneksel tekneler terimi ilk duyulduğunda eski bir zamana ait olan ve belirli kalıpları tekrar eden, sadece belirli bir dönemde geçerli olan bir yapılaşma olarak kavranabiliyor. Profesyonel bir tasarımcının üretmediği geleneksel tekneler genel olarak birbirini tekrar eden bir tipolojiye sahip diyebiliriz. Böyle bir yapılaşmada benzer uygulama ve çözümlerin uygulandığı göz önüne alınırsa “yeni” olanı arayan bir tekne tasarımdan ziyade daha önce olumlu sonuçların alındığı, denenmiş ve risksiz bir tekne inşa modeli oluşturuluyor. Buna bağlı olarak, estetik olarak iddialı olmaya çalışmayan geleneksel tekne inşası çevresiyle, içinde yer aldığı ekosistemle, iklimle ve doğayla uyumlu bir yaşama biçimi gösteriyor.